Afweging: olie of lak

Bij de keuze van een nieuwe of te renoveren parketvloer komt al snel de afwerking ter sprake. Welke afwerking kies je en vooral waarom? Wij bespraken dit onderwerp met Toon van Westerhoven, directeur van RIGO Verffabriek, en vroegen hem naar zijn inzichten en jarenlange ervaring met betrekking tot dit onderwerp.

Immers, in de fabriek in Ijlmuiden worden al drie generaties lang zowel beschermende oliën als lakken ontwikkeld. Sinds april 2022 in samenwerking met het Franse Blanchon en het Belgische Ciranova. ‘Dat is een interessante vraag waarop niet altijd een duidelijk eenzijdig antwoord te geven is,’ geeft Toon aan. ‘Dat komt doordat beide systemen, dus zowel lak als olie, geschikt zijn om het hout te verfraaien en te beschermen tegen het indringen van vocht, vuil en slijtage.’

In sommige gevallen is de keuze snel gemaakt. Vaak gebaseerd op een sterke voorkeur of eerdere ervaringen van de verwerker of opdrachtgever. In deze editie van Vloeren Business Magazine / het Parketblad zien wij bijvoorbeeld twee prachtige voorbeelden waar Tomesen, in samenspraak met twee verschillende opdrachtgevers, gekozen heeft om de vloeren af te werken met ROYL olie, omdat daarmee de oorspronkelijke uitstraling van monumentaal en recenter erfgoed teruggebracht kan worden. In andere gevallen vraagt de keuze een gedegen adviesgesprek tussen verwerker en opdrachtgever, waarin veel aspecten aan de orde gesteld kunnen worden.

 

Op het hout óf in het hout

Globaal is het verschil tussen een lak of een olie hoe de bescherming wordt bereikt: lak ligt óp het hout, en beschermt door een afsluitende filmlaag met voldoende laagdikte en slijtweerstand. Een goede olie impregneert het hout en beschermt daardoor van ‘binnen’ uit. Lijnolie heeft zich al honderden jaren bewezen als beschermer van hout.

 

Levensduurverlenging door goed onderhoud

De levensduur van beide systemen wordt fors verbeterd naarmate het onderhoudsprogramma aan kwaliteit wint. Welk systeem de voorkeur heeft, is sterk afhankelijk van mogelijkheden en de frequentie om plaatselijk herstel te doen en om onderhoud uit te voeren. Een gelakte vloer is goed bestand tegen slijtage. Regelmatig droogreinigen met een stofzuiger en periodiek vochtig dweilen, afhankelijk van de mate vervuiling, volstaat. Periodiek kan de vloer worden gereinigd en worden voorzien van een polishlaag of een nieuwe laklaag. Dit levert een goed resultaat op zolang de nieuwe laag wordt aangebracht voordat de onderliggende lagen te ver of plaatselijk volledig zijn doorgesleten. Zijn de laklagen te ver of volledig doorgesleten, dan zal vervuiling in het kale hout zijn getrokken en het hout in de diepte verkleuren. Denk aan grijze tot zwart verkleurde nerven. Om dat te corrigeren zal de vloer geheel kaal geschuurd moeten worden en vervolgens worden voorzien van een nieuw systeem in tenminste drie lagen. Doordat daarbij de toplaag van het hout dunner wordt, zal iedere schuurgang de levensduur van de vloer verkorten. Tijdig signaleren en nalopen van de vloer kan dit voorkomen.

Een geoliede vloer is eveneens goed bestand tegen slijtage. Ook hier is regelmatig droogreinigen met een stofzuiger of bezem dé sleutel tot een lange levensduur van de vloer. Zand en vuil werken immers als schuurpapier. Dweilen kan naar behoefte. Een geoliede vloer vergt periodiek een behandeling met een (onderhouds-)olie. Wordt op een geoliede vloer door middel van tijdig periodiek onderhoud de vuil- en waterbestendigheid op peil gehouden, dan hoeft deze nooit meer kaal geschuurd te worden en zal deze aan karakter toenemen. De frequentie van de onderhoudsbehandeling ligt bij een olievloer wel hoger dan bij een gelakte afwerking.

Daar tegenover staat dat het onderhoud van een olie-afwerking niet altijd over het volledige oppervlak hoeft te gebeuren. Het kan zeer goed plaatselijk worden gedaan op meer intensief belopen vloerdelen of bij beschadigingen. Het voordeel daarvan is dat gebruikerssporen die ontstaan zijn door het intrappen van glasscherven, het verslepen van tafels, of verschuiven van stoelen waar het viltje van is losgekomen direct en plaatselijk behandeld kunnen worden. Ze zullen niet verdwijnen de kras blijft een kras maar wel veel minder opvallend worden. Zeker voor vloeren van grote historische waarde, vloeren met een oppervlaktestructuur en vloeren met een dunnere toplaag is dit een groot voordeel.

Daar zit een verschil met gelakte oppervlakken. Plaatselijke beschadigingen door extreme puntbelasting zijn vaak door en door. De filmlaag is nu lek en daarmee is ook de bescherming tegen indringen van vuil en vocht op die plek weg. Dit kan niet goed onzichtbaar plaatselijk worden opgelost. Ervaart de opdrachtgever deze beschadigingen als storend, dan zal een polishlaag of nieuwe laklaag dit niet afdoende wegnemen. De vloer zal dan, meestal eerder dan voorzien, moeten worden kaal geschuurd.

 

Kleur en glans

Toon vervolgt door te stellen dat het afwerken van een vloer een prachtig gespecialiseerd vak is. Misschien wel de mooiste uitdaging is om juist die oppervlakte-afwerking te kiezen die het hout het meest laat spreken. Dat kan door te spelen met de kleur en glansgraad. Lak en olie bieden daarbij geheel eigen mogelijkheden.

Zo is lak een transparante afwerking waarmee de houtgloed beïnvloed kan worden. Van een onzichtbaar onbehandeld uiterlijk tot een warme gloed. Een mooi Duits woord daarvoor is Anfeuerung. Toevoegen van pigment aan lak is maar in heel kleine doseringen mogelijk. Je loopt al gauw tegen de beperking aan dat gepigmenteerde lak niet egaal kan worden aangebracht door middel van rolapplicatie. Doordat lak óp het hout ligt, kan daarmee een glansgraad gecreëerd worden. Zo bestaan er hoogglans, zijdeglans, matte en ultramatte en onzichtbare lakken.

Een olie-afwerking is per definitie mat tot (in enige mate) zijdeglans, maar biedt weer veel meer kleurmogelijkheden. Kleurpigment dat aan olie wordt toegevoegd zal zich samen met de olie in het hout vastzetten en resulteert in een semi-transparante aankleuring. Daarbij blijven de houttekening en houtstructuur zichtbaar. Hout blijft zo echt hout. Door een combinatie met het uitborstelen van de houtnerf kan dit nog versterkt worden. Dat meestal gekozen wordt voor hout-eigen kleurtinten in diverse variaties bruin, whitewash of grijze tinten lijkt op een begrenzing, die er niet is. Feitelijk zijn alle kleurmogelijkheden die een goede verfwinkel met een KleurenMengSysteem (KMS) biedt mogelijk in olie. Gecombineerd met een basis Clear of basis Wit geeft dat heel verrassende resultaten.

 

Combinatie olie & lak

Overigens is door productontwikkeling de harde grens tussen een olie- of lakafwerking als het gaat om kleur en glans komen te vervagen. Door het gebruik van overlakbare kleurolie is het mogelijk geworden om de kleurmogelijkheden van een olievloer te combineren met de filmvormende afwerking van lak in iedere ge- wenste glansgraad. Kies je daarbij voor een onzichtbare ultramatte lak, dan is het uiterlijk van deze combinatie identiek aan die van een geolied oppervlak.

 

Op veel andere eigenschappen blijft het verschil tus- sen lak of olie onverlet bestaan. Misschien eens goed om die overzichtelijk naast elkaar te zetten.

Wat opvalt is dat een olievloer minder uren, minder materialen, minder reistijd en een kortere doorlooptijd heeft. Dat maakt het voor de verwerker mogelijk om per dag een vloer te doen. Voor de consument vertaalt zich dat naar de prijsbewuste keuze. Slaat daardoor de balans niet door in het voordeel van olie?

‘Niet direct. Je kunt je afvragen of een particuliere klant op de lange duur niet blijer wordt van de gebruiksvriendelijkheid van een gelakte vloer. Grootste obstakel bij het onderhoud thuis is immers niet het stofzuigen en dweilen. Het periodiek leegruimen van woonvertrekken voor onderhoud met een polish of onderhoudsolie, en zelfs plaatselijk bijwerken met onderhoudsolie, komt er vaak niet van. Wordt die onderhoudsverplichting minder goed ingevuld, dan blijft een lakvloer toch langer mooi dan een geolied oppervlak.’

De 100% watervrije afwerking met een olie biedt een uitkomst bij de renovatie van bestaande vloeren als een watergedragen behandeling risico’s met zich meebrengt. Bekende voorbeelden zijn houtsoorten met agressieve inhoudsstoffen, het loslaten van dunne toplagen op oudere lamelvloeren en het opnieuw afwerken van handgespijkerde oude wasvloeren.

‘Als meest duurzame keuze blijft natuurlijk onze ROYL 1K: 100% natuurlijke grondstoffen en 100% bio-based, met deels lokaal geteelde vlas als basis ingrediënt. Na de oogst wordt het gedroogde vlaszaad op de monumentale windmolens aan de Zaanse Schans tot lijnolie geslagen. Maar als wij zien welke stappen wij al maken in de doorontwikkeling van onze watergedragen lakken, dan zien we dat er ook hier steeds meer te kiezen valt.’

Toon sluit lachend af: ‘Het is een heel verhaal geworden en een eenduidig antwoord heb ik niet gegeven. Dat wij in onze fabriek zowel olie als lak produceren is allerminst het spreekwoordelijke wedden op twee paarden. Is er vooraf geen duidelijke voorkeur of blijkt technisch gezien een van de opties niet mogelijk, dan kan aan de hand van al de genoemde aspecten een goed onderbouwde keuze worden gemaakt. Ik kan me overigens goed voorstellen dat er behoefte is aan een maatgericht advies. Mocht dat zo zijn, dan kun je natuurlijk altijd contact met mij of een van mijn collega’s opnemen.’

‘Tenslotte, als de keuze eenmaal gemaakt is, zorg dan voor een goede representatieve proefopzet om het verwachtingspatroon goed vast te leggen. En dan nu écht afsluitend nog een laatste tip: zet de klant goed op de rit met een duidelijk onderhoudsvoorschrift en onderhoudsproducten. Zo draag je bij dat de vloer er niet alleen bij oplevering mooi uitziet, maar ook op de lange duur mooi kan blijven.’

Alles voor het Meesterwerk – Toon van Westerhoven – RIGO Verffabriek

 

Copyright
© 2024/2025 Business Content Media Den Haag. Niets uit dit artikel of deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronisch,  op geluidsband of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever Business Content Media/Vakblad Vloeren Business  Magazine Parketblad.

Dit artikel is verschenen in Vakblad Vloeren Business  Magazine – Parketblad, editie 48 2024. Nog geen abonnement of wilt u een abonnement cadeau geven? Mail naar linda@businesscontentmedia.nl voor de meest recente aanbieding